Choroba obrzękowa

Czynnikiem przyczynowym choroby obrzękowej jest Shiga toksyna-2e. Jest ona kodowana i wytwarzana przez konkretny wirotyp Escherichia coli występujący powszechnie wśród nie tylko chorych ale również i zdrowych świń na całym świecie. Pierwotnym środowiskiem życia E. coli u świń jest przewód pokarmowy. E. coli poza jelitem występuje w zanieczyszczonym kałem pożywieniu lub wodzie, wodzie kanalizacyjnej zanieczyszczonej biofilmem (Wöchtl B. et al., Tierärztl. Umschau 72, 2017), glebie oraz w bezpośrednim środowisku świń. Do zakażenia dochodzi drogą doustną. Spożyta w wystarczającej liczbie bakteria E. coli wywołująca chorobę obrzękową kolonizuje jelito i bardzo szybko się namnaża, osiągając bardzo wysokie ilości. Kolonizacja rozwija się od 3 do 6 dni i wymaga adhezji fimbrii do komplementarnych receptorów w nabłonku jelita cienkiego, w błonie śluzowej dalszych odcinków jelita czczego oraz jelita krętego. Stx2e dostaje się do krwioobiegu i powoduje uszkodzenie naczyń włosowatych narządów.

Angiopatia zwyrodnieniowa małych tętnic i tętniczek skutkuje podwyższeniem przenikalności naczyń krwionośnych. Na skutek osmozy płyn wydostaje się z układu naczyniowego i trafia do różnych tkanek, powodując zmiany chorobowe, które można zauważyć makroskopowo jako obrzęk.
GGalaretowata opuchlizna występuje w błonie podśluzowej wpustu żołądka, a czasami również na jego dnie, w krezce okrężnicy (rysunek 1), w krezce jelita cienkiego oraz w dnie pęcherzyka żółciowego (rysunek 2). Węzły chłonne krezkowe i okrężnicy mogą puchnąć, nabrzmiewać i zatykać się. Obserwuje się nabrzmiałą opuchliznę powiek, czoła, krtani oraz mózgu.
(Źródło: Diseases of Swine, Tenth Edition, Edited by J.J. Zimmerman et al., John Wiley & Sons, Inc. Published 2012)

Choroba obrzękowa najczęściej pojawia się u odstawionych od loch prosiąt, choć obserwuje się również przypadki na późniejszych etapach produkcyjnych. Choroba ta może występować sporadycznie i dotyczyć jedynie poszczególnych osobników, ale czasami też dotyka całego stada świń.

Podostre/ostre wystąpienie choroby jest często rozpoznawane na podstawie nagłej śmierci bez uprzednich oznak choroby. Świnie, które padają w wyniku choroby obrzękowej, są głównie w dobrym stanie. Niektóre dotknięte chorobą osobniki stają się anorektyczne, zaczynają mieć obrzęki powiek i okolicy czołowej głowy. W wyniku obrzęku krtani niektóre świnie osobliwie kwiczą. Dotknięte obrzękiem mózgu osobniki mają drgawki, ataksję oraz kładą się w ułożeniu bocznym podpartym, przebierając kończynami (rysunek 3). Niewiele świń przeżywa ostrą postać choroby ale te, którym się to udaje, są bardzo słabe (tj. ich wzrost jest upośledzony, itp.).

Przebieg choroby może ulec przedłużeniu. Wówczas objawy kliniczne powracają w tej samej grupie świń, szczególnie po dalszej zmianie paszy, usunięciu tlenku cynku (ZnO) lub środków przeciwbakteryjnych z paszy, albo w wyniku działania innego czynnika stresowego.